Ryzyko zdrowotne - zanieczyszczenie powierzchni ziemi

Ocena znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi

Czynności niezbędne do wykonania oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska w związku z zanieczyszczeniem powierzchni ziemi zostały określone w art. 101p. ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1973 z późn. zm.). Wykonanie oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska wynika z zapisów w art. 101l ust. 3 pkt 6, art. 101m ust. 2 pkt 1 lit. d oraz art. 101o ust. 2 pkt 1 lit. d tej ustawy. Ocena występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska wynika także z art. 17 b ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2187).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz. U. poz. 1395) określa szczegółowe wymagania dotyczące ustalania dopuszczalnej zawartości substancji powodującej ryzyko w glebie oraz w ziemi, z uwzględnieniem analizy jej wpływu na zdrowie ludzi i stan środowiska. Dzięki biegłej znajomości metod oceny ryzyka zdrowotnego możemy wyznaczyć dopuszczalne zawartości substancji zanieczyszczających w glebie lub ziemi w oparciu o iloraz zagrożenia (HQ) oraz ryzyko rakotwórcze (CR) – kancerogenne, o których mowa w § 4 ww. rozporządzenia dla substancji powodującej ryzyko, innej niż wskazana w § 1 pkt 1. Analizy wpływu obecności tej substancji w glebie lub w ziemi na stan środowiska dokonujemy przy pomocy oceny ryzyka ekologicznego. Ustalenia w postaci pisemnej przedstawiamy na potrzeby późniejszej remediacji. Pozwalają one wskazać obszary priorytetowe, ustalić kolejność działań, wybrać metodę remediacji lub stanowić podstawę do odstąpienia od usunięcia zanieczyszczenia, dzięki czemu wspierają zarządzających terenem.

Ocena znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska jest często mylona z procedura oceny ryzyka zdrowotnego i ekologicznego, a także z analizą ryzyka. Są to odrębne procedury, chociaż metody te mogą i powinny być wykorzystywane jako elementy składowe oceny znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska.

Anicenta Bubak prowadząca firmę Cenia-Ekspertyzy była liderem konsorcjów, które opracowały następujące ekspertyzy na rzecz Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska: Analiza informacji niezbędnych do dokonywania oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska w przypadku stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych zawartości substancji powodujących ryzyko w glebie, ziemi lub wodach gruntowych (https://sdr.gdos.gov.pl/Documents/GO/Ekspertyzy/Analiza%20informacji%20-%20gleby.pdf)

Opracowanie propozycji rozwiązań dotyczących procedury oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska w przypadku stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych zawartości substancji powodujących ryzyko w glebie, ziemi lub wodach gruntowych oraz zasad wyboru właściwego sposobu i technologii przeprowadzenia remediacji (https://sdr.gdos.gov.pl/Documents/GO/Ekspertyzy/Gleby%202019/Ekspertyza.pdf)

Analiza wpływu obecności wybranych substancji powodujących ryzyko w glebie lub w ziemi na zdrowie ludzi i stan środowiska w celu weryfikacji lub wyznaczenia ich dopuszczalnych zawartości w glebie i w ziemi (https://sdr.gdos.gov.pl/Documents/Szkody/Ekspertyza%20Gleba%202020/Content_Ekspertyza_umowa_GDO%C5%9A%2020_2020.pdf)

Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska w przypadku zanieczyszczenia powierzchni ziemi ukazał się na stronie Rządowego Centrum Legislacji (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12356200). Zakłada on 10 wykonywanych kolejno części oceny znaczącego zagrożenia, w tym:

1. oszacowanie kubatury zanieczyszczenia,
2. ocenę wielkości przekroczenia dopuszczalnych zawartości substancji powodujących ryzyko w zależności od charakteru zanieczyszczenia,
3. badanie specjacji chemicznej i frakcji substancji,
4. uszczegółowienie postaci chemicznych substancji powodujących ryzyko, dla których prowadzi się badania specjacji chemicznej,
5. opracowanie fizjograficzne terenu,
6. badanie biodostępności w warunkach środowiskowych na danym terenie wraz z oceną wypływu na organizmy żywe,
7. ocena możliwości rozprzestrzeniania się w środowisku poza terenem zanieczyszczonym
8. wskazanie dróg narażenia,
9. sporządzenie charakterystyki ryzyka zdrowotnego i ekologicznego,
10. podsumowanie stwierdzające, czy na podstawie przeprowadzonej analizy występuje znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska.